دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حسابداری
امکان پیاده سازی هزینه یابی بر مبنای فعالیت در شرکتها
(مطالعه موردی: شرکت لوله و پروفیل سپنتا)
چکیده
قیمت تمام شده هر واحد کالا از مباحث اساسی و تأثیرگذار در بقاء بنگاههای اقتصادی میباشد و بنگاههای اقتصادی برای اینکه بتوانند در بازار رقابت فعالیت داشته باشند و از گردونه بازار خارج نشوند، میبایست به نحوی قیمت تمام شده را محاسبه نمایند که به واقعیت نزدیک باشد تا بتوانند با درصد حاشیه سود مناسب به سود مد نظر دست پیدا کنند. در روش سنتی محاسبه بهای تمام شده، تسهیم هزینهها به نحوی است که هزینههای سربار به یک نسبت مساوی بین تمام کالاهای که در خط تولید وجود دارند، تسهیم میگردد. این موضوع باعث میشودکه روش قیمتگذاری کالاها دقیق و بهینه نباشد و باعث تضعیف رقابت بنگاه در بازار شود. امروزه تعیین قیمت کالاها یکی از موارد نفوذ در بازار و تعیینکننده سهم بازار بیشتری برای هر بنگاه اقتصادی میباشد و شرکتهای که بتوانند هزینههای خود را کنترل نمایند و همچنین قادر باشند که برای کالاها مختلف تولیدی خود با توجه به بهای تمام شده قیمت مطلوب در نظر بگیرند سهم بیشتری از این بازار را خواهند داشت.
بر این اساس در پژوهش حاضر به امکان سنجی استقرار سیستم هزینهیابی بر مبنای فعالیت در شرکت لوله و پروفیل سپنتا در سال 1394پرداخته شد. بر این اساس در مطالعه حاضر جهت دستیابی به این هدف از الگوی دو بعدی هزینهیابی بر مبنای فعالیت استفاده گردیدو دو مدل AHP و آزمون t نیز جهت بررسی فرضیات مورد استفاده قرار گرفته اند. نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشان می دهد که بین محرکهای بهای کالاهای تولید شده در شرکت لوله و پروفیل سپنتا و استقرار سیستم هزینهیابی بر مبنای فعالیت رابطه معنیداری وجود دارد. از سوی دیگر با توجه به نتایج می توان گفت که بین مخازن فعالیتهای انجام شده در شرکت و نیز میان محرکهای فعالیت هر مخزن در شرکت لوله و پروفیل سپنتا جهت پیاده سازی ABC رابطه معنیداری وجود دارد.
کلمات کلیدی:
هزینه یابی بر مبنای فعالیت
شرکت لوله و پروفیل سپنتا
پیاده سازی هزینه یابی بر مبنای فعالیت
مقدمه
امروزه رقابت جز لاینفک همه شرکتها اعم از تولیدی و خدماتی است. لذا برای ادامه بقا از دیدگاه بازاریابی، بنگاههای اقتصادی حداقل میبایست به چهار عامل تأثیرگذار بر فروش محصولاتشان توجه داشته باشند. یکی از این عوامل قیمت فروش است و بهطور سنتی قیمت فروش هر محصول از بهای تمام شده بهاضافه میزان سود مورد نظر به دست میآید، پس اگر بنگاه اقتصادی بتواند قیمت تمام شده خود را کاهش دهد در نتیجه خواهد توانست قیمت فروش خود را کاهش داده و از نظر قیمتی با فرض ثابت بودن سایر عوامل رقبا را از میدان رقابت بیرون نماید. از طرف دیگر با کاهش هزینههای غیر ضروری امکان کاهش قیمت برای بنگاه به وجود آمده و میتواند قیمت خود را به نحوی تعیین کند تا مصرفکنندگان مبلغ کمتری برای کالای او مصرف نموده و از باقیمانده پول برای ارضای سایر نیازهای خود استفاده کنند، و یا از مبلغ باقیمانده برای پسانداز استفاده نمایند که این موضوع باعث تشکیل پسانداز در جامعه شده و در نهایت بنگاههای اقتصادی از پسانداز ایجاد شده استفاده میکنند. بنابر این قیمت تمام شده یکی از مباحث عمدهای است که بنگاههای اقتصادی به آن توجه خاصی باید داشته باشند.
روش هزینهیابی بر مبنای فعالیت ازجمله روشهای است که میتواند بنگاههای اقتصادی را در رسیدن به اهداف خود کمک نماید. این روش تقریباً از دهه 1980 به بعد در سازمانها مورد استفاده قرار گرفت و با استفاده از تخصیص هزینهها در دو مرحله، قادر شد تا میزان بهای تمام شده کالاها و خدمات سازمانها بهصورت دقیق محاسبه نماید.
نظام هزینهیابی بر مبنای فعالیت از ابتدا در سازمانهای تولیدی مطرح و تکامل یافت؛ اما با مشخص شدن نتایج مثبت حاصل از بهکارگیری آن، این سیستم در سازمانهای خدماتی نظیر بیمارستانها و مراکز بهداشتی، بانکها و رستورانها نیز به کار گرفته شد و نتایج مناسب و مفیدی حاصل گردید. نتیجه پژوهش فاستر در آمریکا نشان داد که روش سنتی نمیتواند اطلاعات مناسبی را برای تصمیمگیری مدیران فراهم کند. طبق نظرسنجی از مدیران شرکتهای بزرگ آمریکا 51 درصد معتقد بودند که روش سنتی اطلاعات کافی برای هزینهیابی خدمات فراهم نمیکند. 45 درصد مدیران عقیده داشتند، اطلاعات این روش، دقیق و واقعی نیست و در تصمیمگیریها نمیتوان به آنها اعتماد کرد (زنگنه، 1391).
نتیجه یک مطالعه در آمریکا نشان میدهد که 36 درصد از شرکتهای آمریکایی مورد مطالعه، از نظام هزینهیابی بر مبنای فعالیت استفاده میکنند. این سیستم نه تنها در واحدهای تولیدی کشورهای غربی، بلکه در سازمانهای خدماتی نیز به کار گرفته و اخیراً کاربرد وسیعی در صدها سازمان پیداکرده است (زنگنه، 1391).سابقه استفاده از هزینهیابی بر مبنای فعالیت در مؤسسههای آموزشی، اگرچه بسیار محدود ولی به اواخر دهه 1980 بازمیگردد. یکی از اولین انتشارات در این زمینه مربوط به پورت و برک است. آنها متذکر شدند که مؤسسههای آموزش عالی در واقع یک تولیدکننده یا عرضهکننده چند محصولی هستند که باید محصولات خود را در یک بازار رقابتی به فروش رسانند. اگر قیمت این محصولات بسیار بالا باشد، خطر از دست دادن بازار به نفع رقیب وجود دارد و اگر خیلی کم باشد با خطر ضرر و زیان مواجه خواهند بود؛ بنابر این باید بتوان قیمت این محصولات را بر اساس قیمت تمام شده تعیین کرد تا ارزش واقعی آن معلوم شود و بتوان بین تولید محصولات یا ارائه خدمات مختلف توازن برقرار کرد و اولویتبندی نمود؛ این امر بیشترین مزیت رقابتی را برای مؤسسههای آموزشی و خدماتی، به همراه خواهد داشت (عباسی و صابری، 1386).
فهرست مطالب
1- فصل اول:کلیات1
1-1- مقدمه2
1-2- بیان مسئله تحقیق3
1-3- ضرورت انجام تحقیق6
1-4- اهداف تحقیق7
1-5- سؤالات تحقیق8
1-6- فرضیههای تحقیق8
1-7- سابقه پژوهش9
1-8- متدولوژی تحقیق13
1-9- قلمرو تحقیق15
1-10- جمعآوری اطلاعات16
1-11- نرمافزارهای مورد استفاده برای تحلیل دادهها16
1-12- استفادهکنندگان از نتایج تحقیق17
1-13- تعریف عملیاتی واژهها و اصطلاحات17
1-14- سازماندهی مطالعه18
2- فصل دوم: ادبیات تحقیق و پیشینه نگاشتهها19
2-1- مقدمه20
2-2- ماهیت حسابداری صنعتی21
2-3- کاربرد حسابداری صنعتی21
2-4- اهداف هزینهیابی22
2-5- هزینههای ثابت و هزینههای متغیر22
2-6- عوامل تشکیلدهنده قیمت تمام شده محصول23
2- 6-1- هزینههای مواد مستقیم23
2-6-2- هزینههای دستمزد مستقیم23
2-6-3- هزینههای غیرمستقیم تولید24
2-6-3-1- سربار متغیر کارخانه24
2-6-3-2- سربار ثابت کارخانه24
2-7- هزینههای دوره و هزینههای محصول25
2-8- روشهای موجودی برداری دائمی و ادواری26
2-9- برخی اصطلاحات متداول در حسابداری مدیریت27
2-10- هزینهیابی بر مبنای فعالیت28
2-10-1- روشهای تخصیص هزینههای سربار31
2-10-1-1- تخصیص کلی سربار31
2-10-1-2- تخصیص برحسب دوایر32
2-10-1-3- تخصیص برحسب فعالیت33
2-11- طراحی سیستم هزینهیابی بر مبنای فعالیت38
2-11-1- مدل ادغامی38
2-11-2- مدل اختصاصی39
2-12- درست به موقع و هزینهیابی بر مبنای فعالیت44
2-13- مدیریت بر مبنای فعالیت44
2-14- محاسن و معایب هزینهیابی بر مبنای فعالیت46
2-15- نتیجهگیری در رابطه با سیستم هزینهیابی بر مبنای فعالیت48
2-16- روشهای تعیین محرک هزینه49
2-17- محرک هزینه و دادهکاوی50
2-18- محرک هزینه و تحلیل عاملی51
2-19- مراحل اجرایی روش هزینهیابی بر مبنای فعالیت در شرکتهای تولیدی53
2-20- مروری بر مطالعات انجام شده در داخل کشور59
2-21- مروری بر مطالعات انجام شده در خارج از کشور64
2-22- آشنایی با شرکت مورد تحقیق70
2-22-1- تاریخچه شرکت مورد مطالعه70
2-22-2- خط مشی کیفیت72
2-22-3- محصولات تولیدی شرکت73
2-22-3-1- واحد برنامهریزی74
2-22-3-2- واحد قیچی74
2-22-3-3- واحد لولهسازی74
2-22-3-4- واحد پروفیلسازی75
2-22-3-5- واحد تست و آزمایش75
2-22-3-6- واحد گالوانیزه76
2-22-3-7- واحد رزوه77
2-22-3-8- ضایعات77
2-23- خلاصه فصل78
3- فصل سوم: روش تحقیق79
3-1- مقدمه80
3-2- قلمرو مکانی و زمانی پژوهش80
3-3- جمعآوری اطلاعات و نمونهگیری81
3-3-1- مطالعات کتابخانه ای81
3-3-2- تحقیقات میدانی81
3-4- آزمون آلفای کرونباخ83
3-5- مفهوم و تفسیر آزمون روایی و پایایی84
3-6- نوع پژوهش85
3-7- اهداف تحقیق85
3-8- سؤالات تحقیق86
3-9- فرضیههای تحقیق86
3-10- روش تحقیق87
3-11- تکنیکهای تصمیمگیری95
3-12- روش AHP97
3-13- چارچوب روش AHP97
3-14- مراحل انجام روش AHP99
3-15- تحلیل همبستگی و آزمون t103
3-16- خلاصه فصل104
4- فصل چهارم: نتایج و بحث105
4-1- مقدمه106
4-2- هزینههای سربار106
4-3- نرخ ناسازگاری معیارها در آزمون AHP109
4-4- نتایج مدل AHP109
4-4-1- نتایج مدل AHP برای هزینه آموزش تبلیغات و فروش110
4-4-2- نتایج مدل AHP برای هزینههای استهلاک و تعمیرات111
4-4-3- نتایج مدل AHP برای هزینههای حقوق و دستمزد غیرمستقیم112
4-4-4- نتایج مدل AHP برای هزینههای رفاهی112
4-4-5- نتایج مدل AHP برای هزینههای برق و گاز و سوخت113
4-5- مقایسه هزینهیابی سنتی و ABC114
4-6- نتایج آزمون فرضیات121
4-6-1- نتایج آزمون فرضیه فرعی اول122
4-6-2- نتایج آزمون فرضیه فرعی دوم122
4-6-3- نتایج آزمون فرضیه فرعی سوم123
4-6-4- نتایج آزمون فرضیه اصلی125
4-7- خلاصه فصل126
5- فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها127
5-1- مقدمه128
5-2- خلاصه موضوع و روش تحقیق انجام شده128
5-3- نتیجهگیری و بررسی تطبیقی یافتههای تحقیق132
5-4- نتایج آزمون فرضیات133
5-4-1- نتایج آزمون فرضیه فرعی اول133
5-4-2- نتایج آزمون فرضیه فرعی دوم134
5-4-3- نتایج آزمون فرضیه فرعی سوم134
5-4-4- نتایج آزمون فرضیه اصلی135
5-5- پیشنهادها135
5-6- پیشنهادات برای تحقیقات آتی137
5-7- محدودیتهای تحقیق138
منابع139
فهرست شکل ها و نمودارها
شکل (1 1): ارتباط میان ABC وABM10
شکل(1 2): روش استفاده از اطلاعات مبتنی بر فعالیت11
شکل (1 3): استفاده از اطلاعات مبتنی بر فعالیت11
شکل (1 4): الگوی دوبعدی هزینهیابی برمبنای فعالیت15
شکل (2 1): عوامل تشکیلدهنده قیمت تمام شده محصول25
شکل (2 2): رابطه بین میزان استفاده از تکنولوژی و هزینهها31
شکل (2 3): هزینهیابی دو مرحلهای بر حسب دایره33
شکل (2 4): الگوی دوبعدی ABC36
شکل (2 5): هزینهیابی دومرحلهای بر حسب فعالیت42
شکل (3 1): مدل مفهومی تحقیق با رویکرد AHP98
نمودار (4 1): میزان درآمد پس از کسر هزینههای سربار (میلیون ریال)115
نمودار (4 2): هزینه سربار محاسبه شده برای هر تن از محصولات مختلف به دو روش سنتی و ABC117
فهرست جداول
جدول (2 1): سطوح و نمونههایی از فعالیتها، هزینهها و مبانی تخصیص41
جدول (2 2): مقایسه روش ABC با روش هزینهیابی سنتی43
جدول (3 1): آزمون قابلیت اعتماد یا پایایی پرسشنامه.85
جدول (3 2): شرح هزینههای سربار خدماتی شرکت سپنتا- هزینههای تولید (هزار ریال)90
جدول (3 3): شرح هزینههای سربار خدماتی شرکت سپنتا- هزینههای خدماتی (هزار ریال)91
جدول (3 4): شرح هزینههای سربار خدماتی شرکت سپنتا- هزینههای اداری و مالی و فروش (هزار ریال)92
جدول (3 5): طبقهبندی محصولات شرکت لوله و پروفیل سپنتا94
جدول (3 6): شاخص تصادفی بودن (RI)102
جدول (4 1): برآورد نرخ ناسازگاری109
جدول (4 2): برآورد وزن زیرمعیارها برای هزینه آموزش تبلیغات و فروش110
جدول (4 3): برآورد وزن زیرمعیارها برای هزینههای استهلاک و تعمیرات111
جدول (4 4): برآورد وزن زیرمعیارها برای هزینهای حقوق و دستمزد غیرمستقیم112
جدول (4 5): برآورد وزن زیرمعیارها برای هزینههای رفاهی113
جدول (4 6): برآورد وزن زیرمعیارها برای هزینههای آب و برق113
جدول (4 7): میزان تولید گروه محصولات شرکت لوله و پروفیل سپنتا114
جدول (4 8): هزینههای سربار محصولات شرکت سپنتا براساس گروههای هزینهای116
جدول (4 9): محاسبه هزینه سربار هر تن از تولیدات مختلف شرکت سپنتا116
جدول (4 10): محاسبه درآمد هر نوع محصول پس از کسر هزینههای سربار (کیلوگرم-ریال)118
جدول (4 11): بررسی آزمون T برای محرک بهای کالای تولید شده در روش سنتی و ABC121
جدول (4 12): نتایج آزمون T برای مخازن فعالیتها در روش سنتی و ABC123
جدول (4 13): محاسبه هزینه هر محصول در هر گروه هزینه سربار به روش سنتی و ABC124
جدول (4 14): نتایج آزمون T برای محرکهای فعالیت در روش سنتی و ABC125
جدول (4 15): خلاصه نتایج حاصل از آزمون فرضیات سیستم هزینهیابی سنتی و ABC126